Mag ik als werkgever bij mijn werknemers de temperatuur (laten) meten?
Nee, in beginsel niet. Op grond van de privacywetgeving AVG maakt een thermometer/een koortsscanner inbreuk op de privacy van werknemers. In een dergelijk geval namelijk bijzondere persoonsgegevens verzameld, te weten: medische gegevens.
Het verzamelen van medische gegevens zoals de temperatuur van werknemers hoeft niet in strijd te zijn met de AVG als de werkgever een beroep kan doen op de uitzonderingen als genoemd in de wet. De Autoriteit Persoonsgegevens stelt zich ten aanzien van dit punt wel kritisch op. In reactie op vragen over het Coronavirus heeft de Autoriteit Persoonsgegevens aangegeven dat door werkgevers enkel in ‘heel uitzonderlijke gevallen’ bijzondere persoonsgegevens mogen worden verwerkt.
Let wel: het de werknemer op schrift laten verklaren dat hij/zij geen koorts heeft, mag dus ook niet want ook dat valt onder het verwerken van bijzondere (medische) persoonsgegevens.
Het AVG-verbod geldt niet als de gezondheidsgegevens niet worden gedocumenteerd of als er geen sprake is van persoonsgegevens. Het is op grond van de AVG op zich niet verboden om ziekteverschijnselen mondeling te bespreken of gezondheidsgegevens te documenteren die niet herleidbaar zijn naar een specifieke werknemer. Maar ook dan zit er een addertje onder het gras. Ook als de AVG namelijk niet van toepassing is, geldt nog steeds dat de werknemer recht heeft op privacy en dat een werkgever niet zomaar inbreuk mag maken op dit recht. Werkgevers mogen alleen (privacy)gevoelige informatie verlangen:
- als het belang van de werkgever om dit te doen zwaarder weegt dan het algemene grondrecht van de werknemer op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer
- én als het nodig is (effectief is) om het beoogde doel te bereiken.
Kort en goed: de wettelijke plicht van werkgevers om te zorgen voor een veilige werkomgeving, strekt volgens de Autoriteit Persoonsgegevens dus niet zover dat werkgevers in geval van een virus-uitbraak wél allerlei gezondheidsgegevens mogen verwerken. Daarnaast zijn er andere, meer proportionele alternatieven voorhanden, zoals: het nemen van hygiënemaatregelen, thuiswerken en het eerder inschakelen van de bedrijfsarts.
Wat mag ik als werkgever vragen aan een werknemer die zich nu ziek meldt?
Een werknemer die zich bij werkgeer ziekmeldt, is niet verplicht te vertellen of hij of zij lijdt aan het coronavirus. Dit vanwege het recht op privacy ten aanzien van het ziektebeeld. In veel gevallen echter wil een werknemer zelf wel vertellen wat er aan de hand is en dat mag u wel aanhoren (maar niet verwerken/opschrijven dus).
Tevens kunt u als werkgever vragen of het een ziekte betreft die besmettelijk is zodat u voorzorgsmaatregelen kunt nemen. De werknemer zou dit met een ja of nee moeten kunnen beantwoorden. Of de werknemer deze vraag echt moet beantwoorden betreft een belangenafweging. In het geval het gaat om het coronavirus is dit voor een werkgever van zeer groot belang om te weten voor het treffen van maatregelen. Werkgever zijn volgens ons dan ook wel gerechtigd om door te vragen aan de werknemer of er sprake is van een besmettingsziekte waarbij er gevaar is voor de collega’s. De meest privacy veilige manier om antwoord(en) te krijgen, is door werknemer op te laten roepen om bij de arbo-arts te verschenen. De arbo-arts mag naar deze medische informatie wel vragen en registeren en de werkgever dienaangaande adviseren.
Andere vragen die een werkgever wel mag stellen tijdens een ziekmelding zijn:
- Kan je inschatting geven over hoe lang je afwezig zult zijn?
- Zijn er zaken/werkzaamheden die overgedragen moeten worden?
- Wat spreken we verder af?
- Wat is je verpleegadres?
- Waar/hoe kan ik je tussentijds bereiken?
Hoe nu verder?
Doordat het aantal besmettingen ook in ons land blijft oplopen, komt bij werkgevers ook steeds meer de vraag op of het mogelijk is om (pro)actief bij werknemers informatie te verzamelen over eventuele ziektesymptomen. Om niet in strijd te handelen met de wetgeving en het recht op privacy van de werknemer, kan je als werkgever bij het nemen van maatregelen in ieder geval rekening te houden met de volgende punten:
Controleren op koorts
- Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het verboden om de temperatuur op te nemen bij werknemers met bijvoorbeeld koortsscanners.
- Je zou als werkgever der voor kunnen kiezen externe ‘controleurs’ aan de poort in te zetten, die geen mogelijkheid hebben om de medewerkers te identificeren en opdracht krijgen om werknemers die zich bij de poort melden en koorts blijken te hebben, zonder de testresultaten verder te verwerken, naar huis sturen. Echter vooralsnog zou een werknemer hier bezwaar tegen kunnen maken op grond van inbreuk op de privacy van de werknemer te rechtvaardigen.
Tip: hanteer alternatieven zoals het thuis laten werken van werknemers en/of beweeg werknemers om contact te zoeken met de lokale GGD, huis- of bedrijfsarts wanneer zij eventuele symptomen ervaren.
Spreken over ziektesymptomen
Werkgevers mogen met werknemers spreken over ziektesymptomen. Deze informatie mag echter niet digitaal wordt vastgelegd of in bijvoorbeeld het personeelsdossier worden opgenomen. Ook kunnen werknemers niet worden verplicht om dergelijke informatie te verstrekken door bijvoorbeeld het afgeven van een verklaring.
Besmettingen bijhouden
Het bijhouden van een lijst met (mogelijk) geïnfecteerde werknemers is in beginsel niet toegestaan. Dit betreft het verwerken van gezondheidsgegevens waarop het verbod uit de AVG van toepassing is.
Tip: Schakel de arbodienst in om de gezondheidsgegevens te verwerken! De arbodienst kan de werkgever voorzien van de nodige, niet medische, informatie en adviezen.
Collega’s informeren over een besmettingen
Het onderling delen van gezondheidsinformatie over een collega (“Kees van Financiën is besmet met het Coronavirus”) valt onder het AVG-verbod. Delen van dergelijke informatie is dan ook niet toegestaan.
Als werkgever kan je wel in algemene bewoordingen aangeven, zonder te zinspelen op over welke persoon het gaat, dat sprake is van een verhoogd risico waardoor bijvoorbeeld extra maatregelen moeten worden genomen. Deelt een werknemer zelf informatie over zijn/haar gezondheid met collega’s te delen, dan levert dat geen strijd op met het AVG-verbod. Werkgever moet dan wel moet voorkomen dat deze informatie (digitaal) wordt bewaard.
Tip: let dus goed op dat in de communicatie over mogelijke besmettingen geen details worden vrijgegeven waaruit de identiteit van de mogelijk getroffen collega kan worden afgeleid.
Wat kan/moet ik als werkgever doen als het personeel mijn instructies niet opvolgt?
Naast het beginsel van goed werkgeverschap bestaat er ook het beginsel van goed werknemerschap (artikel 7:611 van het Burgerlijk Wetboek). Dit beginsel brengt met zich mee dat de werknemer ook verplicht is zorg te dragen voor de veiligheid en gezondheid van zichzelf en collega’s. Werknemers dienen dan ook te luisteren naar de maatregelen die een werkgever treft, en deze op te volgen.
Volgt een werknemer de instructies van werkgever niet op, dan kan je als werkgever de werknemer op zijn of haar onverantwoordelijk gedrag aanspreken door middel van een waarschuwingsbrief (op te nemen voor het personeelsdossier) en/of bijvoorbeeld verplicht naar huis sturen of te schorsen. In extreme gevallen, zoals in het geval bij een werknemer het coronavirus is vastgesteld en hij/zij zich willens en wetens op de werkvloer vertoont, zou op grond van verwijtbaar handelen zwaardere maatregelen genomen kunnen worden, zoals een ontslag.
Mocht u specifieke vragen hebben over het bovenstaande, neemt dan gerust contact met ons op. Wij hopen dat voor uw onderneming de gevolgen beperkt zullen blijven.
Team JENS advocaten
Renate Stam (0653492814)
Jeannette Stam (0651137134)
Sascha Janssen (0624695104)
Wouter Moll en Kyra van Denken