De Europese Commissie heeft een voorstel aangenomen voor een aanbeveling van de Raad betreffende de toegang tot sociale bescherming voor werknemers en zelfstandig werkenden. De aanbeveling van de EPSCO Raad (van al weer 7 december 2018) is onlangs op 8 november 2019 formeel aangenomen door de Europese Commissie! In de loop van 2020 zal de Commissie de lidstaten en de belanghebbenden ondersteunen bij de verwezenlijking van de doelstellingen van de aanbeveling.
Reden van het voorstel
Het is de Europese Commissie niet ontgaan dat de arbeidsmarkt verandert en nog meer zal veranderen. Naast de werkenden op basis van opdrachtovereenkomsten (‘freelancers’) groeit ook het aantal werkenden dat “on-demand work” of “voucher-based work” of platformwerk doet. Deze ‘modern werkenden’ vallen echter in veel Europese landen, waaronder Nederland, veelal buiten de nationale wetgevingen met betrekking tot inkomensbescherming in geval van (tijdelijk) geen werk of ziekte e.d. Kortom, sommige zelfstandigen hebben onvoldoende of geen toeging tot sociale bescherming en het verschil in bescherming tussen de diverse groepen van werkenden ‘bedreigt op de lange termijn het welzijn van werkenden, draagt bij aan economische onzekerheid, het risico op armoede en ongelijkheid’, aldus de Europese Commissie.
Het is dan ook noodzaak dat landen hun sociale zekerheidsstelsel moderniseren, zoals ook al tijden wordt betoogd door onder meer de Werkvereniging (https://www.werkvereniging.nl/#onze-missie): “Het is ons doel dat alle werkenden zich verzekerd weten van dezelfde basis aan zekerheden die meebewegen met jouw leven, jouw werk en de keuzes die jij daarin maakt. Daarvoor is een sociaal stelsel nodig waarin zekerheden gekoppeld worden aan mensen in plaats van aan hun formele relatie tot de arbeidsmarkt. Daar zet de Werkvereniging zich actief voor in!”
Op de site van Zipconomy staat vermeld dat de Commissie ook heeft geconstateerd dat de ‘self-employed’ in Europa een heterogene groep is en dat van deze groep zelfstandigen 80% er zelf voor heeft gekozen, inclusief het risico dat bij ondernemerschap hoort. 20% van de zelfstandigen is volgens de Commissie ‘zelfstandig werkende’ geworden omdat ze geen reguliere baan kunnen vinden. U kunt dit hier vinden: https://www.zipconomy.nl/2019/11/europese-commissie-wil-gelijke-sociale-zekerheid-voor-alle-werkenden-overbrug-verschillen-tussen-werknemers-en-zelfstandigen/
Doel van het voorstel
Het doel van het voorstel van de Europese Commissie is ook sociale bescherming te bieden aan mensen die werken in niet-standaardvormen van arbeid (in loondienst) of als zelfstandige maar die vanwege hun arbeidsstatus (niet) voldoende gedekt zijn door de sociale zekerheidsstelsels en daardoor dus aan grotere economische onzekerheid blootstaan.
Door middel van een voorstel voor een aanbeveling van de Raad wil de Commissie de EU-landen aanmoedigen om het navolgende te doen:
- niet-standaardwerknemers en zelfstandigen in staat te stellen zich aan te sluiten bij socialezekerheidsstelsels (het dichten van formele dekkingshiaten);
- maatregelen nemen om hen in staat te stellen als deelnemer aan een stelsel adequate sociale uitkeringen op te bouwen en te gebruiken (adequate effectieve dekking) en de overdracht van socialezekerheidsuitkeringen tussen stelsels te vergemakkelijken;
- de transparantie van de sociale zekerheidsstelsels en -rechten te vergroten.
Het voorstel van de Europese Commissie ziet op sociale zekerheidsregelingen met betrekking tot werkloosheid, ziekte en gezondheidszorg, moederschap of vaderschap, arbeidsongevallen en beroepsziekten, invaliditeit en ouderdom.
De Europese Commissie heeft ook nader onderzoek gedaan in de lidstaten van de EU en de “best practices” als voorbeelden in een rapport opgenomen. Nederland loopt achter, vergeleken bij landen als Finland (“universal sickness allowance for all”), Slowakije (“social protection of atypical workers”) en Slovenië (“every job counts”). U kunt dit rapport (‘Access to social protection for workers and the self-employed – Best practice examples EU Member States’) van de Europese Commissie hier vinden: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=8157&furtherPubs=yes
Wat gaat Nederland doen?
De Europese Commissie is realistisch; zo stelde de verantwoordelijke EU-commissaris Marianne Thyssen in 2017 al: “De snelheid van veranderingen op de arbeidsmarkt kunnen we niet verminderen. Wel moeten we zorgen dat er niemand achterblijft ”.
Onze verantwoordelijke Minister van SZW, Wouter Koolmees, heeft in november 2018 de Commissie Regulering van werk aangesteld, ook wel de Commissie Borstlap genoemd. Deze Commissie Regulering van werk onderzoekt momenteel nog op verzoek van het kabinet of de regels die gelden rondom het verrichten van werk nog passen bij de manier waarop we werken, nu en in de toekomst. Deze Commissie komt medio januari 2020 met haar rapport.
De vraag is nu: gaat de Commissie Regulering van werk met aanbevelingen komen die leiden tot een fundamentele en toekomstbestendige wijziging van ons sociaal stelsel, zoals voorgestaan wordt door de Werkvereniging én de Europese Commissie? Of overhandigt de Commissie Regulering van werk straks de zoveelste polderstoflap aan Minister Koolmees? Over circa twee maanden zullen wij het weten.