Okay, ik ben dus woest! En wel hierom (om Cor van der Laak te citeren): het bericht dat gisteren verscheen in de NRC over de plannen van Sander Dekker, de Minister VOOR Rechtsbescherming, u weet wel die Minister die onlangs nog een filmpje over zijn werkbezoek bij Achmea Rechtsbijstand als regelrechte reclame rond twitterde. Ziet u het al voor zich: Sander Dekker die tweet: “Hoe voorkomen we onnodige juridische processen? Niemand zit te wachten op ingewikkelde rechtszaken, als het ook snel en eenvoudig kan. Gisteren kreeg ik een kijkje in de keuken bij @JENSadvocaten. Zinvol en leerzaam!” Illusoir mensen, illusoir.
De tweet over Achmea Rechtsbijstand komt in geheel ander licht te staan nu de plannen van de Minister zijn uitgelekt. Zo is het plan dat straks alleen nog voor straf- en asielrecht toevoegingen worden verstrekt (dus een vergoeding in de kosten van rechtsbijstand vanuit de Staat). Voor alle andere rechtsgebieden (civiel recht waaronder het arbeidsrecht en familierecht, bestuursrecht, et cetera) zullen er geen toevoegingen meer verstrekt worden. On- en minvermogenden kunnen dan geld lenen bij de overheid of een rechtsbijstandverzekering afsluiten, aldus Dekker.
Mijn visie: het uitkleden van sociale advocatuur is de bijl zetten aan de wortel van onze rechtsstaat.
Even ter verduidelijking tussendoor: ik doe als advocaat geen toevoegingszaken en krijg niets betaald vanuit overheid. De huidige plannen van Sander Dekker raken dus niet mijn portemonnee of kantoor. De plannen van Sander Dekker raken wel ONZE rechtsstaat. Dit heeft te maken met de vraag: in wat voor land willen wij leven? Willen wij net als Sander Dekker leven in een land waar met name nog de mensen met (veel) geld gelijk krijgen, ook als dat betekent dat het recht dan niet zege viert? Want daar koersen wij nu regelrecht op af; het recht van de (financieel) sterkste zal dan met name nog gaan zegevieren.
Aantasting van onze rechtsstaat betekent ook dat de kloof in onze maatschappij, tussen mensen met geld en zonder geld, mensen met kansen en zonder kansen, groter wordt. Grotere, oneerlijke verschillen kunnen leiden tot revoltes (iets waar ik in mijn hele leven nog nooit zorgen om heb gehad, maar ik nu wel begin te krijgen). Niemand, rijk of arm, links, rechts of midden, is dus gebaat bij een afkalving van onze rechtsstaat en meer spanningen in de maatschappij.
De plannen van de Minister deugen in de kern niet. Mijn bezwaar tegen het promoten van verzekeraars als substituut voor sociaal advocaten: het spanningsveld tussen kwaliteit & kwantiteit. Rechtshulp is de kostenpost bij de verzekeraar; dossiers moeten vaak zo snel mogelijk afgelegd worden/in het archief. Toen ik bij verzekeraar werkte, werden de collega’s die de meeste zaken draaiden meestal het beste gewaardeerd, niet de kwalitatief goede juristen. Ik kreeg te horen: Sascha schik jij wel genoeg want procederen kost tijd/geld. Ter info: als advocaat schik ik >90% van mijn zaken. Eén directeur bij die Rechtsbijstandsverzekeraar zei: “Je hoeft maar voor een 7 te gaan Sascha, de klant merkt niet of het hoger is”.
Mijn beste vriendin heeft op de kermis onlangs een ongeluk gehad en dit bij haar rechtsbijstandsverzekeraar gemeld. Ik kreeg – als getuige van ongeluk – een brief van de behandelaar vol fouten. De wederpartij reageert echter niet richting de behandelaar van de rechtsbijstandverzekeraar en die heeft daarom mijn vriendin een bericht gestuurd waarin staat dat omdat de wederpartij niet reageert, zij geen zaak heeft. U raadt vast al wie tegen mijn vriendin heeft gezegd: “Stuur maar door naar mij.” Probleem is, niet iedereen heeft een advocaat als beste vriend(in).
De allerzwaksten kunnen straks om te procederen geld lenen bij overheid. Hoe moet ik dit zien in het licht van kredietwaardigheid? Gaan we mensen die het financieel al zwaar hebben nog verder de put in douwen? Wordt het straks gemakkelijk om iemand met een kleine portemonnee te ontslaan, want hé die heeft toch geen geld om te gaan procederen. (Met dank aan Lodewijk Asscher is inmiddels het arbeidsrecht ook al procesrechtelijk op veel vlakken onnodig ingewikkeld gemaakt).
Ik word echt boos dat “de sociale advocaat” nu door Sander Dekker schijnt weg gezet te worden als iemand die reageert op perverse prikkels. What about the Zuidas kantoren? Zitten daar dan geen perverse prikkels met de top uurtarieven (ad € 680,– per uur voor een advocaat arbeidsrecht is daar niet abnormaal) die eenvoudig (net als boetes van 774 miljoen opgelegd door het OM) door de ING’s en de cowboy-accounts e.d. van deze wereld opgehoest kunnen worden. Bedrijven die dat soort uurtarieven willen betalen, denken ook vaak dat alles met geld te koop is, ook je gelijk. En daar gaan we met zijn allen dus naar toe als dit soort plannen uitgevoerd gaan worden.
En ja ik weet heel goed wat het is om tegenover een financieel daadkrachtige wederpartij met een batterij van tig advocaten van de Zuidas te staan die jouw cliënten proberen ‘kapot te procederen’ ook al hebben zij juridisch evident ongelijk. I’ve been there.
Wie geld heeft, kan anderen financieel uitroken. Kom maar eens te staan tegenover een verzekeraar of de overheid. Dan moet je vaak een lange adem en een goed gevulde beurs hebben!
We verworden tot een land waarin met name de welgestelden en de grote organisaties hun gelijk kunnen afdwingen, kunnen schikken met het OM om vervolging te voorkomen en waar de kans dan dus kleiner wordt dat het recht zege viert.
Ik lever die ‘1,9 % erop vooruitgaan’ graag in voor een stevige rechtsstaat. De kloof tussen arm en rijk wordt groter en dàt leidt alleen maar tot grotere maatschappelijke risico’s en instabiliteit en dus ook kosten voor onze overheid! Je hoeft niet links, rechts of midden te zijn om te begrijpen dat IEDEREEN baat heeft bij rechtsgelijkheid. De prijs voor het inboeten op rechtsgelijkheid en onze rechtsstaat is onnoemlijk, want tast het fundament van onze samenleving aan.
Nou kunt u daar tegenin brengen: mooi allemaal die boosheid van je Sascha, maar er moet toch iets veranderen om de rechterlijke macht bijvoorbeeld te ontlasten? Point taken. Maar dat kan ook anders. Zoals met dit soort proeven met ‘spreekuurrechters’ die de rechtbank Noord-Nederland heeft gehouden en die succesvol is verlopen. Mensen die een eenvoudig geschil aan de rechter wilden voorleggen, konden dat zonder dagvaarding of advocaat doen. De rechter hoorde de strijdende partijen aan en adviseerde over een schikking. In 91 procent van de zaken werd het conflict snel, effectief en tegen een laag tarief opgelost, blijkt uit onderzoek (pdf, 1,4 MB). Intussen experimenteren ook andere rechtbanken met zulke laagdrempelige procedures. Of met het nog meer inzetten van mediation (bijvoorbeeld bij echtscheidingen). En daarnaast dient ontlasting van de rechterlijke macht nooit tot gevolg te hebben dat een gang naar de rechter slechts voor één deel van onze samenleving, namelijk de financieel zwakkeren, welhaast onmogelijk wordt.
Ik hoop oprecht dat hierover de nodige ophef ontstaat en dat ook u zich roert. Niet om de ophef ‘an sich’ maar om het waarborgen van een gezonde rechtsstaat.
Sascha Janssen