De afgelopen jaren kwamen diverse uitspraken voorbij waarin de Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten (StiPP) ondernemers in de uitzend-, detacherings- en payrollbranche aansprak door te stellen dat zij deel dienden uit te maken van hun bedrijfstakpensioenfonds. De Hoge Raad heeft op 4 november 2016 in zijn arrest de opvatting van StiPP onderschreven. Een werkgever die bedrijfsmatig een werknemer ter beschikking aan een derde stelt om onder diens leiding arbeid te verrichten, is een uitzendwerkgever, aldus de Hoge Raad (Zie de uitspraak in de zaak van: Care4Care).
Over dit arrest is al aardig wat discussie gevoerd (zie onder meer: Uitspraak Care4Care/StiPP zorgt voor kortsluiting!). Dit arrest lijkt een overwinning voor de werknemers bij een detacheerder omdat hij/zij nu immers pensioen opbouwt bij StiPP. Echter tegenover deze ‘winst’ staat het verlies van ontslagbescherming van payrollmedewerkers die op een uitzendovereenkomst (moeten) werken. Payrollwerkgevers mogen dan namelijk ook zonder beperking de voordelen uit bijvoorbeeld de ABU-cao gebruiken. De vraag is dus of de medewerkers in de uitzend-, detacherings- en payrollbranche echt zo gebaat zijn met het StiPP-arrest.
Recent lijken de online boekingsplatforms voor de reisbranche, zoals Booking.com Skyscanner.nl en Hotelbooker.nl de klos te zijn. Via deze platforms/zoekmachines, kan de consument vliegtickets, de hotelaanbiedingen, autoverhuur en vakantie aanbiedingen vergelijken. De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Reisbranche (= Bpf Reiswerk) heeft de jacht nu geopend op deze online boekingsplatforms.
Bpf Reiswerk beroept zich daarbij op het Verplichtstellingsbesluit 2015 en hetgeen in de CAO Sociaal Fonds staat gedefinieerd:
“f. (online) reisorganisator: degene die in de uitoefening van zijn bedrijf op eigen naam al dan niet van tevoren georganiseerde reizen aanbiedt. Hieronder wordt tevens verstaan degene die in Nederland ten behoeve van al dan niet uit Nederland afkomstige reizigers c.q. ten behoeve van niet in Nederland gevestigde reisondernemingen bemiddelt bij de uitvoering van reizen of onderdelen daarvan;
g. (online) reisagent:
degene die in de uitoefening van zijn bedrijf bemiddelt bij het tot stand komen van overeenkomsten op het gebied van reizen in de ruimste zin des woords, waaronder worden begrepen overeenkomsten inzake vervoer, verblijf en pakketreizen.”
In 2016 heeft Bpf Reiswerk Booking.com voor de rechter gesleept hetgeen eindigde in een winst voor het online boekingsplatform. Booking.com stelde in haar verweer ‘een online marketing platform’ te zijn ‘waarop hotels hun kamers kunnen aanbieden. (…) Dat reizigers via de website van Booking.com accommodaties bekijken impliceert niet dat Booking.com overeenkomsten tot stand brengt.‘ Ook stelde Booking.com dat als zij al onder het begrip reisagent zou vallen, dan nog valt zij dan niet onder het ‘verplichtstellingsbesluit, omdat zij niet uitsluitend of in hoofdzaak het bedrijf uitoefent van reisagent.‘ Een verplichte bpf-analyse, door de Rabobank uitgevoerd, stelde Booking.com eerder al in het gelijk. De kantonrechter Amsterdam stelde op 30 december 2016 Booking.com in het gelijk en gaf aan dat Booking.com niet valt onder het verplichtstellingsbesluit van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Reisbranche. Er is volgens deze kantonrechter geen sprake van bemiddeling door Booking.com bij de totstandkoming van een individuele reisovereenkomst. Deze uitspraak staat hier. De Amsterdamse kantonrechter ziet Booking.com dus als een ‘doorgeefluik’ en niet als een bemiddelaar of een reisadviseur omdat zij niet bemiddelt om een overeenkomst tot stand te brengen. Tegen deze uitspraak zou door Bpf Reiswerk hoger beroep zijn ingesteld maar – voor zover bij mij bekend – is hier nog geen arrest in hoger beroep over gewezen.
Inmiddels heeft de kantonrechter Utrecht zich onlangs over een soortgelijke kwestie gebogen en – zoveel juristen, zoveel meningen – met een andere uitkomst dan de kantonrechter Amsterdam. Op 15 mei 2018 oordeelde de Utrechtse kantonrechter dat de betreffende werkgevers, Hotelbooker.nl en Bungalowbooker.nl, niet slechts een online platform aanbiedt en oordeelde hij dat deze werkgevers wel degelijk zouden bemiddelen als reisagent en derhalve onder het verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds voor de reisbranche vallen. De kantonrechter is van oordeel dat de door boekingsplatformwerkgevers aan accommodatieaanbieders te stellen voorwaarden (ter zake van de prijzen) en de vergoeding die deze boekingsplatformwerkgevers ontvangen van de accommodatieaanbieders samen een zodanig actieve rol impliceren, dat daarmee voldaan is aan het begrip bemiddelen. De door de Hoge Raad genoemde rechtsoverwegingen over de ‘online prikborden’ ( het HR-arrest van 16 oktober 2015) kunnen naar het oordeel van de kantonrechter niet worden toegepast in het kader van de uitleg van het begrip ‘reisagent’. Het is in de onderhavige zaak volgens de Utrechtse rechter evident dat consument en aanbieder juist wel contact met elkaar willen hebben en dat de boekingsplatformwerkgevers zich niet op het standpunt stellen dat door de website het onmogelijk wordt gemaakt dat consument en aanbieder met elkaar in contact treden.
Voor wat betreft de reisbranche is gelet op deze twee tegenstrijdige uitspraken het laatste woord dus nog niet gezegd. Wat zowel de StiPP-uitspraken als de geopende jacht op deelnemers voor het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Reisbranche duidelijk maken, is dat ons pensioenstelsel echt hoognodig aan een ‘update’ toe is. Ons stelsel kent circa 50 bedrijfstakpensioenfondsen. Dat levert om diverse redenen problemen op. Zo kan je bij het overstappen naar een andere sector als deelnemer je pensioen niet meenemen. En als je nog vaker overstapt, bouw je helemaal niets op. Dit ‘sectorale pensioenstelsel’ is rond het midden van de vorige eeuw geleden ontstaan. Op dat moment was werken in loondienstverband de modus en bij voorkeur ook een bijna heel leven lang onder ’één baas’, en in dezelfde sector. Echter de tijden zijn drastisch veranderd. De meeste mensen werken niet meer hun leven lang bij één werkgever en ‘het roer volledig omgooien’ in je carrière komt ook steeds vaker voor. Daarnaast is er een grote groep moderne werkenden die de voorkeur heeft om buiten loondienstverband werkzaam te zijn.
Mijn visie:
- Schaf de sectorale indeling in bedrijfstakpensioenfondsen af.
- Haal de besluitvorming over ons pensioenstelsel weg bij de sociale partners. Immers de sociale partners (met slinkende ledenaantallen) dienen niet de belangen van alle arbeidsmarktspelers (zoals zzp’ers). Daarenboven is de afgelopen jaren gebleken dat de sociale partners niet geschikt zijn gebleken om buiten het huidige pensioenstelsel te denken. De benodigde wijzigingen van ons pensioenstelsel zullen zij echt niet gaan opwerpen.
- Regel als beleidsmakers een pensioenregeling waar de arbeidsmarkt daadwerkelijk op zit te wachten.
Terwijl de overheid al jaren dit urgente onderwerp voor zich uit schuift, nu weer tot 2020, is de markt zelf al bezig met oplossingen. Zo denkt De Werkvereniging (dè stem van de moderne werkenden wel na over een pensioenstelsel dat past bij de huidige tijd en de toekomst. Ook zijn inmiddels aanbieders op de markt bij wie je als deelnemer zelf je oudedagvoorziening kunt opbouwen (zoals: Bright Pensioen en BrandNewDay). Een voordeel: je bent zelf de eigenaar van je ‘pensioenpot’, het is flexibel en het is aan de deelnemer gebonden en niet het bedrijf of de branche.
Den Haag wordt eens wakker en ga aan de slag.