Deze week heb ik voor de tweede maal het genoegen gehad te overleggen met een medewerker van de belastingdienst over de Wet DBA. Dit overleg heeft mij wederom gesterkt in mijn vermoeden dat de huidige situatie met betrekking tot zzp’ers en de Wet DBA door de overheid beoogd dan wel op zijn minst gewenst lijkt te zijn. Ik licht dit toe.
Demissionair Staatssecretaris Wiebes heeft inmiddels de Wet DBA voor wat betreft de uitvoering opgeschort tot 1 januari 2018. Echter, in de praktijk past de belastingdienst wel degelijk als uitvoeringsorgaan de Wet DBA toe; zo laat de belastingdienst zich erover uit of in bepaalde branches sprake kan zijn van werken als zzp’er dan wel of dat onwaarschijnlijk is. In brieven van de huidige demissionaire Staatssecretaris zijn evenzo dergelijke uitlatingen gedaan. Ook weigert de belastingdienst in bepaalde gevallen modelovereenkomsten goed te keuren onder aanvoering van de mededeling dat het onwaarschijnlijk is dat dergelijk werk als zzp’er gedaan zou kunnen worden. In een eerdere blog heb ik al een aantal beroepsgroepen en branches genoemd waarvoor vanuit de overheid is aangegeven dat het onwaarschijnlijk is dat dergelijk werk als zzp’er gedaan zou kunnen worden. Zie ook: Als werken loondienst kan dan moet dat volgens de fiscus, ongeacht de overeenkomst & de inhoud die partijen daar aangeven! Het gevolg is dat zzp’ers momenteel ermee geconfronteerd worden dat opdrachtgevers geen overeenkomsten meer met hen willen aangaan. Omzetverlies voor de zzp’ers dus.
De belastingdienst stelt voorts dat ‘het wegschrijven in een modelovereenkomst’ nog niet maakt dat sprake zou zijn van werken op basis van een opdrachtovereenkomst. Dus als je als contractspartijen overeenkomt dat geen gezagsverhouding bestaat en/of wel persoonlijke vervanging mogelijk is en daar in de praktijk óók uitvoering aan geeft, dan hoeft dat nog niet te betekenen dat sprake is van een opdrachtovereenkomst, aldus de belastingdienst. De belastingdienst stelt zich namelijk aanvullend in bepaalde sectoren ook nog op het standpunt dat sprake moet zijn van zogenaamde contra-indicaties voor een (fictief) loondienstverband. Zie ook: Nagaan of er een_dienstbetrekking is
Wiebes lijkt dus onterecht te hebben gesuggereerd dat de Wet DBA in de uitvoering nog geen consequenties zou (hoeven) hebben. Als hij met zijn opmerking louter doelt op het opleggen van boetes en naheffingen voor ‘niet kwaadwillende’ partijen, dan klopt dat. Echter dagelijks blijkt dat aardig wat opdrachtgevers simpelweg geen opdrachtovereenkomsten meer (durven) aan te gaan vanwege de onzekerheid én de door de belastingdienst gedane uitlatingen. Tegelijkertijd is payrolling ‘booming’ en wordt ook nog steeds de ‘Uniforce constructie’ door de belastingdienst toegestaan.
Inmiddels zijn we in 2017 beland. De huidige arbeidsmarkt verschilt behoorlijk met die van 20, 30 of 50 jaar geleden. Onze overheid lijkt zich dat soms onvoldoende te realiseren. Zo twitterde (inmiddels demissionair) Minister Asscher recent voor de verkiezingen nog: “Moeten werknemers het recht krijgen niet bereikbaar te zijn in hun vrije tijd?” Op mijn contra-vraag (“Moeten werkgevers het recht krijgen werknemers te verbieden tijdens werktijd te facebooken, internetten, appen, et cetera?”) is nimmer een antwoord gekomen. Veel politici hebben helaas geen lange termijn visie waardoor al snel sprake is van het bedrijven van zogenaamde ‘incidentenpolitiek’.
Resumé, ik heb sterk het vermoeden dat onze overheid heeft willen terug gaan naar de situatie van vóór de VAR. Het doel lijkt te zijn: minder zzp’ers c.q. zorgen dat minder opdrachtovereenkomsten worden aangegaan en daarvoor in de plaats een toename van aantal loondienstverbanden. De reden is dat de overheid waarschijnlijk meent dat men onder de VAR onterecht een aanzienlijke hoeveelheid premies voor de werknemersverzekeringen en teveel belasting vanwege de zelfstandigen- en startersaftrek en de MKB-winstvrijstelling is misgelopen. En omdat veel zzp’ers geen pensioenvoorziening noch een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben getroffen, voorziet de overheid op langere termijn grote problemen qua kosten voor de maatschappij. Al deze financiële motieven alsmede het solidariteitsbeginsel lijken voor de overheid – in mijn optiek – een reden te vormen om het aantal zzp’ers drastisch terug te dringen. Dit geschiedt helaas op een wijze waarbij duidelijke communicatie naar de marktpartijen – over het werkelijke doel of over een lange termijn visie – achterwege blijft. Het aantal zzp’ers zonder opdrachten neemt naar het zich laat aanzien nog steeds toe en die ‘opschorting van de uitvoering’ van de Wet DBA zou zo maar eens net zo lang kunnen duren totdat de afdracht van premies voor werknemersverzekeringen is toegenomen en het gebruik van starters- en zelfstandigenaftrek e.d. afgenomen.
In het Financieel Dagblad is deze week een oproep gedaan aan de partijen betrokken bij de formatie om eerst ‘het DBA-probleem’ aan te pakken alvorens verder te onderhandelen over een kabinetsformatie. Zie: Onderbreek de formatie en red de zzp’er. In mijn optiek gaat dit niet gebeuren. Deze onrust blijft net zo lang bestaan totdat een groot aantal zzp’ers is afgehaakt en het aantal loondienstverbanden is toegenomen. Dan zal het doel van de overheid namelijk zijn bereikt. De vraag blijft: wanneer gaat de overheid serieus nadenken over de huidige arbeidsmarkt in plaats van een deel van onze arbeidsmarktparticipanten in een keurslijf te dwingen dat hen niet (meer) past?
Mr Sascha I. Janssen